1.3. Słowo Boga

Wypowiedzieć słowo w Starym Testamencie to:

1. Wyrazić jakąś treść, przekazać sens, znaczenie.

2. Wezwać do czynu, coś zrealizować, urzeczywistnić. Wypowiedzenie słowa jest więc samo w sobie sprawieniem czegoś, nie jest tylko przekazaniem jakiegoś sensu. Biblijne „słowo” jest więc bogate energią płynącą z decyzji woli i zaangażowania, czym różni się od dzisiejszego rozumienia „słowa”. W Starym Testamencie znajduje się kilka ważnych dla nauki o Trójcy Świętej tekstów związanych z tym dynamicznym rozumieniem „słowa”:

1.3.1. Słowo nakazuje i objawia.

W tym aspekcie uwagę należy zwrócić uwagę przede wszystkim na następujące fragmenty biblijne:

Jaume Huguet, „Mojżesz otrzymujący Dziesięć Przykazań”

Wj 20: Ogłoszenie Dekalogu (zob. tekst).

Wj 34, 27-28: „Pan rzekł do Mojżesza: «Zapisz sobie te słowa, gdyż na podstawie tych słów zawarłem przymierze z tobą i z Izraelem». I był tam [Mojżesz] u Pana czterdzieści dni i czterdzieści nocy, i nie jadł chleba, i nie pił wody. I napisał na tablicach słowa przymierza – Dziesięć Słów”.

Ps 119,89: „Słowo Twe, Panie, trwa na wieki, niezmienne jak niebiosa”.

Ps 147,15: „Na ziemię zsyła swoje orędzie, mknie chyżo Jego słowo”.

Słowo jest też wysłane przez Boga jak żywy posłaniec:

Iz 9,7: „Wydał Pan wyrok /słowo/ na Jakuba i spadł on na Izraela”.

lub jak światło:

Ps 119, 105: „Twoje słowo jest lampą dla moich stóp i światłem na mojej ścieżce”.

Słowo dokonuje dzieła zbawienia. Tam, gdzie jest słowo, tam Bóg działa, błogosławi, zbawia, sądzi, udziela miłosierdzia. Słowo Boga jest ściśle związane z samym Bogiem i z wypełnianiem Jego planu.

Iz 55,10-11: „Zaiste podobnie jak ulewa i śnieg spadają z nieba i tam nie powracają, dopóki nie nawodnią ziemi, nie użyźnią jej i nie zapewnią urodzaju, tak iż wydaje nasienie dla siewcy i chleb dla jedzącego, tak słowo, które wychodzi z ust moich, nie wraca do Mnie bezowocne, zanim wpierw nie dokona tego, co chciałem, i nie spełni pomyślnie swego posłannictwa”.

 1.3.2. Słowo stwarza.

„Stworzenie świata”

W tym kontekście, poza całym rozdziałem pierwszym Księgi Rodzaju, warto zwrócić uwagę na następujące teksty:

Ps 33,6: „Przez słowo Pana powstały niebiosa i wszystkie ich zastępy przez tchnienie ust Jego”.

Ps 147,18: „Posyła słowo swoje i każe im tajać; każe wiać swemu wiatrowi, a spływają wody”.

1.3.3. Stary Testament przygotowuje odkrycie osobowego charakteru Słowa, które zostanie objawione w Nowym Testamencie. Zasygnalizujmy trzy kierunki refleksji:

1. Nadawanie boskiemu słowu osobowej tożsamości – słowo jako posłaniec.

2. Idea stworzenia i zbawienia przez słowo.

3. Powiązanie idei słowa Boga z doprowadzeniem do spełnienia się Jego planu.

1.4. Mądrość Boga.

Prz 8,22-36: „Pan mnie zrodził jako początek swej mocy, przed dziełami swymi, od pradawna. Od wieków zostałam ustanowiona, od początku, przed pradziejami ziemi. Przed oceanem zostałam zrodzona, przed źródłami pełnymi wód; zanim góry zostały założone, przed pagórkami zostałam zrodzona. Nim glebę i pola uczynił przed pierwszymi skibami roli. Gdy niebo umacniał, z Nim byłam, gdy kreślił sklepienie nad bezmiarem wód; gdy w górze utwierdzał obłoki, gdy źródła wielkiej Otchłani umacniał, gdy morzu ustawiał granice, by wody z brzegów nie wystąpiły; gdy ustalił fundamenty ziemi. I byłam przy Nim mistrzynią, rozkoszą Jego dzień po dniu, cały czas igrając przed Nim. Igrając na okręgu ziemi, radowałam się przy synach ludzkich. Więc teraz, synowie, słuchajcie mnie, błogosławieni ci, co dróg moich strzegą. Słuchajcie przestrogi i bądźcie mądrzy, a jej nie odrzucajcie. Błogosławiony jest człowiek, który mnie słucha, który co dzień u drzwi moich czeka, czuwając u progu mej bramy. Bo kto mnie znajdzie, znajdzie życie i osiągnie upodobanie Pana. Kto przeciw mnie grzeszy, duszę swą rani, wszyscy, co mnie nienawidzą, śmierć kochają”.

„Mądrość Boża”

1. Tak jak słowo Boga, mądrość stworzona (Prz 8,22n.) prowadzi, poucza i umacnia (por. Syr 10). Wyszła ona z ust Boga (Syr 24,3).

2. Późne pisma Starego Testamentu personifikują mądrość Boga (Prz 8; Syr 24).

3. Mądrość jest pierworodnym „stworzeniem” Boga, wcześniejszym niż cały świat, będącym przy Bogu, stwarzającym z Bogiem (Prz 8,22-31).

4. Mądrość przychodzi mieszkać w Jakubie, w Jerozolimie (Syr 24,8-12).

5. W późnym judaizmie jest utożsamiona z Torą, Prawem (Syr 24,23; Bar 4,1).

Mimo bez wątpienia metaforycznego i poetyckiego sposobu myślenia, jaki ujawnia się w przywoływanych tekstach, trzeba podkreślić, że przedstawiana w nich ścisła bliskość i relacja mądrości do Boga kieruje refleksję ku idei osobowej podmiotowości mądrości, którą sprecyzuje później Nowy Testament:

J 1,1-18: Hymn o Logosie (zob. tekst).

1 Kor 24: „[…] dla tych zaś, którzy są powołani, tak spośród Żydów, jak i spośród Greków – Chrystusem, mocą Bożą i mądrością Bożą„.

Kol 1,15: „On jest obrazem Boga niewidzialnego – Pierworodnym wobec każdego stworzenia”.

Michał Paluch OP