„Pierwszy dzień stworzenia”

1.5 Duch Boga

Bóg staje się obecny wśród swojego ludu przez Ducha. Duch (ruah) zgodnie z hebrajską wrażliwością oznacza przede wszystkim moc lub siłę Bożą, działającą w świecie, jest tchnieniem mocy Boga (Mdr 11, 20). Warto pamiętać, iż myślenie hebrajskie jest konkretne – biblijny duch nie jest niematerialnym duchem kartezjańskim, kojarzony jest raczej z powiewem, tchnieniem życia. Przyjrzyjmy się poszczególnym działaniom Ducha:

1.5.1. Duch stwarza i porządkuje świat. Jest życiową mocą poruszającą stworzenia.

Rdz 1,2: „Duch Boży unosił się nad wodami”.

Ps 33,6: „Przez słowo Pana powstały niebiosa i wszystkie ich zastępy przez tchnienie ust Jego”.

Ps 104,30: „Stwarzasz je, gdy ślesz swego Ducha i odnawiasz oblicze ziemi”.

Hi 33,4: „I mnie stworzył Duch Boży, tchnienie Wszechmocnego i mnie uczyniło”.

1.5.2. Duch sprawia nowe stworzenie i eschatologiczną odnowę ludu.

Ez 36, 26-27: „I dam wam serce nowe i ducha nowego tchnę do waszego wnętrza, odbiorę wam serce kamienne, a dam wam serce z ciała. Ducha mojego chcę tchnąć w was i sprawić, byście żyli według mych nakazów i przestrzegali przykazań, i według nich postępowali”.

Ez 37, 1-14: Opis ożywienia wyschłych kości (zob. tekst).

1.5.3. Duch zstępuje na poszczególne osoby i prowokuje je do działania.

Obecność Ducha czasem jest okazjonalna, „nietrwała” (np. w Samsonie), w niektórych osobach Duch jest obecny trwale (np. namaszczenie Dawida).

„Wizja Ezechiela i zmartwychwstanie zmarłych”

1. Obdarowuje charyzmatami sędziów:

Sdz 3,10: „Był nad nim duch Pana i on sprawował sądy nad Izraelem”.

2. Jest darem-konsekwencją królewskiego namaszczenia:

1 Sm 16,13: „Wziął więc Samuel róg i namaścił go pośrodku jego braci. Począwszy od tego dnia duch Pański opanował Dawida”.

Iz 11, 1-9: „Wyrośnie różdżka […] I spocznie na niej Duch Pański […]”.

3. Zsyła słowa i wizje:

Iz 61.1: „Duch Pana Boga nade mną, bo Pan mnie namaścił. Posłał mnie, by głosić dobrą nowinę ubogim, by opatrywać rany serc złamanych, by zapowiadać wyzwolenie jeńcom i więźniom swobodę”.

Ez 2,2: „I wstąpił we mnie duch, i postawił mnie na nogi, potem słuchałem Tego, który do mnie mówił”.

4. Sprawia uniesienie prorockie:

Ez 11, 24: „A duch uniósł mnie w widzeniu pod wpływem Ducha Bożego […]”.

1.5.4. Duch jest oczekiwany jako obietnica. Ma zostać wylany na lud.

Iz 44,3: „Bo rozleję wody po spragnionej glebie i zdroje po wyschniętej ziemi. Przeleję Ducha mego na twoje plemię i błogosławieństwo moje na twych potomków”.

Ez 11,19-20: „Dam im jedno serce i wniosę nowego ducha do ich wnętrza. Z ciała ich usunę serce kamienne, a dam im serce cielesne, aby postępowali zgodnie z moimi poleceniami, strzegli nakazów moich i wypełniali je. I tak będą oni moim ludem, a Ja będę ich Bogiem”.

Jl 3,1-2: „I wyleję potem Ducha mego na wszelkie ciało, a synowie wasi i córki wasze prorokować będą, starcy wasi będą śnili, a młodzieńcy wasi będą mieli widzenia. Nawet na niewolników i niewolnice wyleję Ducha mego w owych dniach”.

Michał Anioł, „Prorok Joel”

1.5.5. Dzieło ducha jest związane z dziełem słowa.

2 Sm 23,2: „Duch Pański mówi przeze mnie i Jego słowo jest na moim języku”.

Ps 33,6: „Przez słowo Pana powstały niebiosa i wszystkie ich zastępy przez tchnienie ust Jego”.

Iz 59,21: „Co do mnie takie jest przymierze moje z nimi, mówi Pan: 'Duch mój, który jest nad tobą, i słowa moje, które włożyłem ci w usta, nie zejdą z twych własnych ust ani z ust twoich dzieci, ani z ust potomków twoich synów, odtąd i na zawsze’ – mówi Pan”.

1.5.6. Duch jest związany z mądrością.

Mdr 1, 6-7: „Mądrość bowiem jest duchem miłującym ludzi, ale bluźniercy z powodu jego warg nie zostawi bez kary: ponieważ Bóg świadkiem jego nerek, prawdziwym stróżem jego serca, Tym, który słyszy mowę jego języka. Albowiem Duch Pański wypełnia ziemię, Ten, który ogarnia wszystko, ma znajomość mowy”.

Mdr 7,22: „Jest bowiem w niej [Mądrości] duch rozumny, święty, jedyny, wieloraki, subtelny, rączy, przenikliwy, nieskalany, jasny, nie zadający bólu, miłujący dobro, bystry […]”.

1.5.7. Duch jest święty.

Wyrażenia złożonego „Duch Świętości” (Duch Święty) nie spotyka się często. Pojawia się na przykład w następujących fragmentach:

Iz 63, 10-11: „Lecz oni się zbuntowali i zasmucili Jego świętego Ducha. Więc zmienił się dla nich w nieprzyjaciela; On zaczął z nimi walczyć”.

Ps 51, 13: „Nie odrzucaj mnie od swego oblicza i nie odbieraj mi świętego ducha swego”.

Mdr 7,22: „Jest bowiem w niej [Mądrości] duch rozumny, święty […]”.

1.6 Anioł Boga

W Starym Testamencie Anioł Pana towarzyszy wędrującym przez pustynię (Wj 14,19), pomaga uciskanym (Rdz 16,7; 1 Krl 19,5; 2 Krl 1,3), chroni ludzi pobożnych (Ps 34,8). We wspomnianych fragmentach Pisma Świętego jest odróżniany od Boga. Bywa jednak także czasem przedstawiany jako z Nim identyczny (Rdz 31,11). Już w Nowym Testamencie św. Marek przedstawi Jezusa jako anioła Pańskiego (por. Mk 1,2).

Michał Paluch OP