Poza odniesieniem misji prorockiej do Ducha, z Ezechielem (zob. poprzedni tekst) wiążą się jeszcze inne wątki o olbrzymim znaczeniu dla rozwoju pneumatologii (czyli nauki o Duchu Świętym) w Starym Testamencie:

3.2.2. Zapowiedź wylania Ducha na cały lud (dom) Izraela.

Ez 39, 29: „I już nie będę na przyszłość ukrywał oblicza mojego przed nimi, kiedy Ducha mojego wyleję na Izraelitów – wyrocznia Pana”.

„Języki ognia”

Będzie ono z czasem rozumiane jako trwała obecność Ducha wśród Ludu.

Iz 59, 21: „Co do Mnie, takie jest przymierze moje z nimi, mówi Pan: «Duch mój, który jest nad tobą, i słowa moje, które włożyłem ci w usta, nie zejdą z twych własnych ust, ani z ust twoich dzieci, ani z ust potomków twoich synów, odtąd i na zawsze – mówi Pan»”.

Jako charyzmat przysługujący wszystkim.

Jl 3,1-2: „I wyleję potem ducha mego na wszelkie ciało, a synowie wasi i córki wasze prorokować będą, starcy wasi będą śnili, a młodzieńcy wasi będą mieli widzenia. Nawet na niewolników i niewolnice wyleję Ducha mego w owych dniach”.

3.2.3. Duch i tajemnica stworzenia

W Starym Testamencie znajduje się pogłębiona refleksja na temat związku działania Ducha z tajemnicą stworzenia. Duch okazuje się życiodajną siłą, dającą nowe życie, mocą dokonującą nowego stworzenia (Ez 37). Temat ten ma oczywiście szerszy zakres i nie dotyczy wyłącznie nauczania proroka Ezechiela. Mniej więcej w okresie, w którym prorok działa – w czasie wygnania i po wygnaniu – pojawia się refleksja, która wskazuje na stwórczą rolę Ducha. Zostanie ona zapisana także w Pięcioksięgu (Rdz 1,2) i Psalmach:

Ps 104,29-30: „Gdy skryjesz swe oblicze wpadają w niepokój; gdy im oddech odbierasz, marnieją i powracają do swojego prochu. Stwarzasz je, gdy ślesz swego Ducha i odnawiasz oblicze ziemi”.

Pojawiają się wtedy teksty, które łączą Ducha ze słowem w kontekście stworzenia. Najlepszym przykładem jest:

Ps 33,6: „Przez słowo Pana powstały niebiosa i wszystkie ich zastępy przez tchnienie ust Jego”.

„Duch Święty”

Temat udziału Ducha w stworzeniu zostanie potem podjęty w stosunkowo późnych Księgach Mądrościowych. Słowo stwórcze i Duch stwórczy są tam tak ze sobą związane, że „słowo”, „duch” i „mądrość” stają się określeniami, które mogą być używane niemalże zamiennie (Syr 24; Mdr 7,22-30 i 9,1-2). Co więcej jednak – i tu znów wracamy do koncepcji działania Ducha, którą znajdujemy u Ezechiela – dar Ducha nie wyczerpuje się w stworzeniu. Polega także na obudzeniu do nowego życia i nowej nadziei. Najważniejszym przykładem jest oczywiście ożywienie doliny wyschłych kości (Ez 37). Autor patrzy tu nie tylko na zmartwychwstanie umarłych na końcu czasów, ale także na nowe stworzenie Izraela jako ludu, proroczo zapowiada powrót Izraela do domu z wygnania.

Ez 37,14: „Udzielę wam mego ducha po to, byście ożyli, i powiodę was do kraju waszego , i poznacie, że Ja, Pan, to powiedziałem i wykonam – wyrocznia Pana Boga”.

Warto zwrócić uwagę, że odnowa ludu polega na ofiarowaniu nowego Ducha ludowi. Znaczy to, że Duch sam staje się darem. To wielki temat Ezechiela:

Ez 36,24-28: „Zabiorę was spośród ludów, zbiorę was ze wszystkich krajów i przyprowadzę was z powrotem do waszego kraju […] I dam wam serca nowe i ducha nowego tchnę do waszego wnętrza, zabiorę wam serca kamienne, a dam wam serca z ciała. Ducha mojego chcę tchnąć w was i sprawić, byście żyli według mych nakazów i przestrzegali przykazań, i według nich postępowali”.

Michał Paluch OP