Valentine de Boulogne, „Św. Paweł przy pisaniu Listów”

Wymienione w tytule cztery pojęcia są odpowiedzią na cztery kluczowe pytania:

1. Dlaczego i na podstawie jakich założeń Pismo Święte ma dla teologii znaczenie normatywne? Odpowiedź: ponieważ jest natchnione.

2. Które teksty są natchnione, a które nie? Odpowiedź: natchnione są te, które należą do kanonu.

3. Czy stwierdzenie, że jakiś tekst jest natchniony oznacza, że należy mu bezwarunkowo ufać? Czy Pismo Święte zawiera prawdę? Odpowiedź: tak, ponieważ Pismo Święte jest nieomylne.

4. Jak czytać Pismo Święte, by odnaleźć w nim właściwy sens? Odpowiedź: trzymać się odpowiednich zasad interpretacji.

Wyjaśnieniem tych zagadnień zajmuje się szczegółowo wykład Wstęp ogólny do Pisma Świętego. Tutaj zatem podam skrótowo najbardziej niezbędne informacje.

10.1. Natchnienie.

Sobór Trydencki nazywa Boga „Autorem” zarówno Starego jak i Nowego Testamentu.

„Sobór idąc za przykładem prawowiernych Ojców przyjmuje i czci z jednakową nabożnością i szacunkiem wszystkie księgi tak Starego, jak i Nowego Testamentu, skoro autorem obydwu jest jeden Bóg”[1].

Rembrandt, „Święty Mateusz z Aniołem”

W dziejach teologii pojawiło się bardzo wiele prób wyjaśnienia stwierdzenia, że Bóg jest autorem Pisma Świętego. Nie musimy tych teorii tutaj teraz referować. Wystarczy, że podamy kilka elementów, które powinny się znaleźć w każdej takiej definicji natchnienia, która chciałby uwzględnić naukę Kościoła. Te elementy zbiera w całość 11 punkt konstytucji Dei Verbum Soboru Watykańskiego II:

„Albowiem święta Matka-Kościół, uważa na podstawie wiary apostolskiej księgi tak Starego, jak Nowego Testamentu w całości, ze wszystkimi ich częściami za święte i kanoniczne dlatego, że spisane pod natchnieniem Ducha Świętego (por. J 20, 31; 2 Tm 3, 16; 2 P 1, 19-21; 3, 15-16) Boga mają za autora (auctor) i jako takie zostały Kościołowi przekazane. Do sporządzenia ksiąg świętych Bóg wybrał ludzi, którymi posłużył się jako używającymi swoich zdolności i sił (quos facultatibus ac viribus suis utentes adhibuit), by dzięki Jego działaniu w nich i przez nich (in illis et per illos agente) oni sami jako prawdziwi autorzy (veri auctores) przekazali na piśmie to wszystko, i tylko to, czego On chciał”[2].

Wymieńmy zatem elementy, które muszą znaleźć się w każdej katolickiej definicji natchnienia:

1. Natchnienie jest szczególnym działaniem Boga „w” (in) i „przez” (per) ludzi.

2. Działanie to powoduje, że autorem spisanych przez tych ludzi tekstów jest Bóg. Dlatego Pismo Święte zawiera tylko i wyłącznie to, co Bóg chciał, by tam się znalazło.

3. Ci szczególnie wybrani przez Boga ludzie nie byli jedynie biernymi przekazicielami słów Boga, ale spisując je używali swoich zdolności i sił. Dlatego również oni są prawdziwymi autorami Pisma Świętego.

Mateusz Przanowski OP

• Valentin de Boulogne (przypisywane), Św. Paweł przy pisaniu Listów, XVII w., obecnie w Museum of Fine Arts (Houston).
• Rembrandt van Rijn, Święty Mateusz z Aniołem, XVII w., obecnie w Louvre-Lens.