MENU
Wstęp do teologii 11.4.3. Najważniejsi świadkowie/pomniki Tradycji: Wyznania wiary – Symbole wiary – Credo
Ikona przedstawiająca artykuły wyznania wiary.

Ikona przedstawiająca artykuły wyznania wiary.

Najogólniej wyznanie wiary (symbol wiary lub Credo) możemy zdefiniować tak: jest to autorytatywne i normatywne wyrażenie podstawowej wiary Kościoła. Formuły wyznań wiary nazywano rozmaicie: „wiara” (fides), „nauka”, „wyznanie wiary” (confessio fidei) albo „wykład”. Spory dogmatyczne w IV w. sprawiły, że najchętniej zaczęto używać łacińskiego symbolum. Tym terminem oznaczano wówczas:

  1. Umowy, układy i pakty.
  2. W języku kupieckim: wkład, składkę, wspólne dzieło.

Te dwa znaczenia naprowadzają na dwa podstawowe rozumienia wyznań wiary:

Ad 1. Ktoś, kto wyznaje wiarę według symbolu tworzy oparte na wierze przymierze wierności. Uroczyście wyznając symbol przypieczętowuje pakt jedności z Bogiem.

Ad 2. Ktoś, kto wyznaje wiarę według symbolu uczestniczy we wspólnym dziele, którym jest wspólna wiara i życie Kościoła.

Łacińskie rozumienie słowa symbolum nawiązuje do pierwotnego, greckiego źródła tego terminu – symbolon. W grece znaczy to słowo ma ogromną ilość znaczeń, a wśród nich następujące: symbolon to coś, co pasuje do innej części, razem z nią tworząc całość. W tym sensie symbol wiary to zebrane w całość najważniejsze elementy wiary.

„Greckie słowo symbolon oznaczało połowę przełamanego przedmiotu (na przykład pieczęci), którą przedstawiano jako znak rozpoznawczy. Przełamane części składano ze sobą, by sprawdzić tożsamość tego, kto przyniósł drugą połowę. Symbol wiary jest więc znakiem rozpoznawczym oraz znakiem jedności między wierzącymi. Symbolon oznacza także zbiór, kolekcję lub streszczenie. Symbol wiary jest zbiorem podstawowych prawd wiary, dlatego służy jako pierwszy i podstawowy punkt odniesienia dla katechezy”[1].

Najwcześniejsze wyznania wiary są w istocie związane z chrztem i są krótkimi dialogami, używanymi przez celebransów chrztu wprowadzających kogoś do Kościoła. Wydaje się, że w połowie III w. istniała formuła wiary oparta na wyznaniu wiary w Trójcę.

"Apostołowie spisujący wyznanie wiary"

„Apostołowie spisujący wyznanie wiary”

Najbardziej znanym wyznaniem wiary na Zachodzie jest tak zwany Symbol Apostolski. Na przełomie IV i V w. Rufin z Aquilei pisał, że ludzie w Kościele bardzo uważnie słuchają, czy czegoś nie zmieniono w wyznaniu wiary. To Rufin też stworzył legendę o powstaniu tego wyznania wiary, mającym być zbiorowym dziełem Apostołów, którzy przed wyruszeniem w podróż misyjną ułożyli je w ten sposób, że każdy z nich pozostawił jedno zdanie. Symbol ten nie był jednak znany na Wschodzie. Ojcowie łacińscy na Soborze we Florencji (1439) byli zszokowani, gdy usłyszeli od teologów ze Wschodu, że oni nigdy nie słyszeli o Symbolu Apostolskim.

Pierwsze wyznanie wiary które nabrało znaczenia powszechnego zostało sformułowane na Soborze w Nicei (325), gdzie odrzucono chrystologiczne błędy Ariusza. Później, gdy rozpoczęły się spory o Ducha Świętego, zwołano Sobór w Konstantynopolu (381), który rozszerzył Credo nicejskie. Tak powstał odmawiany w liturgii Symbol nicejsko-konstantynopolitański. Symbol ten stał się podstawą i wzorem dla wszystkich wyznań wiary, które pojawiały się później.

Powszechne znaczenie ma zatem Symbol nicejsko-konstantynopolitański (381)[2]. Duże znaczenie mają:

  • Symbol Apostolski (II w.);
  • Symbol Epifaniusza z Salaminy (374);
  • tzw. symbol Atanazjański Quicumque (VI w.);
  • wyznanie wiary XI synodu w Toledo (675);
  • Caput firmiter IV Soboru Laterańskiego (1215);
  • wyznanie wiary cesarza Michała Paleologa na Soborze Lyońskim II (1274);
  • wyznanie wiary Soboru Trydenckiego (1564).

Mateusz Przanowski OP

[1] Katechizm Kościoła Katolickiego, nr 188.

[2] Por. G. L. Müller, Dogmatyka katolicka, tłum. W. Szymona, Kraków 2015, s. 114.

 

Wykorzystane grafiki:

  • Wyznanie wiary, ikona rosyjska z XVII w.
  • Apostołowie spisujący wyznanie wiary, iluminacja z: La Somme le Roi, XIII w., ms. 54180, fol. 10v, obecnie w British Library.

 

BACK TO TOP