„Twierdza wiary”
12.3. Na Urząd Nauczycielski Kościoła można spojrzeć jako na instancję, której zadaniem jest rozpoznanie tego, co rzeczywiście zostało objawione. W jego orzeczeniach jest więc zawarta normatywność. Aby zrozumieć znaczenie tego rodzaju normatywnej instancji, trzeba najpierw zrozumieć starożytne pojęcie reguły wiary (regula fidei – gr. kanōn tēs alētheias)[1]. Termin regula fidei albo regula veritatis (reguła wiary) jako termin techniczny został wprowadzony przez św. Ireneusza. Regula fidei to miara, prawidło, dzięki któremu można zweryfikować, czy subiektywnie przyjęta treść wiary jest zgodna z wiarą prawdziwą. Chodzi więc o kryterium prawdziwości wyznawanej wiary. Regula fidei, na którą powoływano się w czasie prowadzenia sporów doktrynalnych, była więc normą/kanonem/kryterium zgodności z prawdą Ewangelii. Z czym identyfikowano regułę wiary?
- Z normami przekazanymi w Ewangelii.
- Z nauką przekazaną przez Apostołów (Tradycją apostolską).
Zwróćmy uwagę, że reguła wiary nie jest więc identyczna z jakimś określonym tekstem wyznania wiary, ale z całością wyznawanej w Kościele wiary, którą da się wyrazić w prostych słowach. Reguła ta pochodzi od Boga (regula Dei) i jest sumą tego, co Chrystus powierzył swoim Apostołom. Pełni ona liczne funkcje:
- Przedstawia prawdę objawioną jako wiążącą i normatywną. Chrześcijanin nie może wierzyć we wszystko, co mu się podoba, ale jego wiara powinna być zgodna z regula fidei.
- Reguła wiary, jako najprostsze ujęcie chrześcijańskiej prawdy, jest koniecznym punktem wyjścia do autentycznie chrześcijańskiej refleksji nad wiarą. Regula fidei pozostawia bowiem wiele otwartych kwestii, które mogą być przedmiotem dalszej analizy i dyskusji.
- Regula fidei może stanowić pomocne narzędzie w walce z herezją, ukazuje bowiem autentyczny kształt chrześcijańskiej doktryny.
- Jest podstawą dla orzeczeń Urzędu Nauczycielskiego Kościoła. Nie tworzy on bowiem reguły wiary, ale raczej ją strzeże i wyjaśnia. Możemy więc powiedzieć, że orzeczenia Urzędu Nauczycielskiego Kościoła są normatywne, ponieważ opierają się na czymś bardziej pierwotnym i w najściślejszym tego słowa znaczeniu normatywnym – na regula fidei.
Mateusz Przanowski OP
