7.3. Średniowiecze.
W średniowieczu rzadko używano terminu „teologia” w znaczeniach „mowy Boga” i „mowy do Boga”. W XIII wieku zwycięża rozumienie słowa „teologia” jako „mowy o Bogu”. Terminem tym oznacza się więc rozumowe zgłębianie Tajemnicy Boga i zbawienia człowieka na podstawie Objawienia. Termin „teologia” zaczyna być już stosowany jako termin techniczny oznaczający dyscyplinę naukową, wykładaną na uniwersytetach. Takie jego znaczenie dotrwało do naszych czasów.
7.3.1. W IX wieku Jan Szkot Eriugena używa jeszcze terminu „teologia” w znaczeniu „mowa Boga”. „Teologia” to według niego Słowo Boże zawarte w Piśmie Świętym.
7.3.2. Pierwszym, który stosował termin „teologia” mniej więcej w tym znaczeniu, które uważamy dzisiaj za powszechne, był Piotr Abelard (XII w.). Używał terminu „teologia” w niektórych tytułach swoich dzieł.
7.3.3. W średniowieczu, szczególnie wczesnym, popularne były także inne nazwy:
- doctrina christiana (za św. Augustynem) – „doktryna chrześcijańska”;
- sacra eruditio – „święte nauczanie”;
- sacra Pagina – „święta Stronica”;
- divina Pagina – „boska Stronica”;
- sacra scriptura – „Pismo Święte”.
7.4 Św. Tomasz i termin sacra doctrina.
Giovanni di Paolo, „Św. Tomasz z Akwinu zawstydzający Awerroesa”
Chociaż Akwinata zna i używa nazwy theologia, to jednak za odpowiedniejszą uważa nazwę sacra doctrina[1]. Łaciński termin sacra doctrina można tłumaczyć jako:
- „święta wiedza”;
- „święta doktryna”;
- „święte nauczanie”.
Św. Tomasz preferuje termin sacra doctrina, ponieważ lepiej oznacza ona dwa elementy:
- Przedmiot nauczania, a więc systematycznie zgłębianą prawdę wiary chrześcijańskiej, jako doktrynę zawartą w Piśmie Świętym, nauczaniu Ojców Kościoła, itp.
- Przekaz nauczania, czyli wszystkie działania, poprzez które prawda wiary się rozprzestrzenia.
Tak szeroko rozumiana sacra doctrina posiada trzy wzajemnie zależne od siebie nurty, które teolog powinien umieć jednoczyć:
- Spekulatywny (zgodnie z programem: fides quaerens intellectum).
- Historyczno-pozytywny (badanie źródeł: Pisma Świętego i wielkich pomników Tradycji).
- Mistyczny, który pokrywa się z dwiema współcześnie uprawianymi gałęziami teologii: teologią moralną i teologią duchowości. Tomasz nie oddziela teologii moralnej od teologii duchowości.
Mateusz Przanowski OP
- Giovanni di Paolo, Św. Tomasz z Akwinu zawstydzający Awerroesa, XV w., obecnie w Saint Louis Art Museum.
