W Ewangeliach, podobnie jak w Starym Testamencie, Bóg jest źródłem wszelkiej sprawiedliwości. Bóg pozostaje sędzią sprawiedliwym, choć sama terminologia sprawiedliwości pojawia się rzadko[1]. To od Niego pochodzi Prawo, ale samo wypełnianie go – choćby było pieczołowite – nie wystarcza. Potrzebne jest posłuszeństwo woli Bożej i otwarcie na Ducha Świętego, który – jak wiatr – „wieje kędy chce” (por. J 3,1-13). W Nowym Testamencie sprawiedliwość „to nie tylko cnota w ujęciu prawniczym i etycznym, ale postawa ducha, która prowadzi po drodze bezwzględnego i nienagannego pełnienia woli Bożej zawartej w Prawie”[2]. Chrystus, Słowo Wcielone, wypełnia Prawo, będąc doskonale zjednoczonym z wolą Ojca, a Ewangelie stawiają przed człowiekiem zadanie dążenia do „większej sprawiedliwości” na wzór Chrystusa.

1. Bóg sprawiedliwy

W całym Piśmie Świętym Bóg niezmiennie jest Bogiem sprawiedliwym. W Ewangelii wg św. Jana Jezus w modlitwie za uczniów zwraca się Ojca: „Ojcze sprawiedliwy! Świat Ciebie nie poznał, lecz Ja Ciebie poznałem i oni poznali, żeś Ty Mnie posłał. Objawiłem im Twoje imię i nadal będę objawiał, aby miłość, którą Ty Mnie umiłowałeś, w nich była i Ja w nich” (J 17, 25-26). Jezus objawia w tych słowach Bożą sprawiedliwość i jej związek z Bożą miłością. Zdaniem Tomasza z Akwinu określenie „Ojcze sprawiedliwy!” wyklucza „błąd starożytnych, którzy przyjmowali, iż kimś innym jest Bóg sprawiedliwy, że mianowicie jest Bogiem Starego Testamentu, a kimś innym Bóg dobry, czyli Bóg Nowego Testamentu”[3].

„Kazanie na Górze” (fot. mozaiki: Andreas Praefcke)

2. Wezwanie do nawrócenia i posłuszeństwa woli Bożej

Sprawiedliwość objawiona przez Jezusa Chrystusa łączy się z Jego wezwaniem do nawrócenia („Czas się wypełnił i bliskie jest królestwo Boże. Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię!”, Mk 1,15). Nadejście królestwa łączy się bowiem nierozerwalnie z nadejściem „eschatologicznego šalom”[4]. Nawrócenie jest konieczne, ponieważ ludzka sprawiedliwość jest niewystarczająca w królestwie Bożym. W swojej niedoskonałej postaci wymaga uzdrowienia. Dlatego też Jezus podkreśla: „Nie potrzebują lekarza zdrowi, lecz ci, którzy się źle mają. Nie przyszedłem powołać sprawiedliwych, ale grzeszników” (Mk 2,15). Sprawiedliwość oderwana od Boga, jej jedynego Źródła, staje się własną karykaturą: „wobec ludzi udajecie sprawiedliwych, ale Bóg zna wasze serca. To bowiem, co za wielkie uchodzi między ludźmi, obrzydliwością jest w oczach Bożych” (Łk 16,15).

Kwestia sprawiedliwości zajmuje kluczowe miejsce w Kazaniu na Górze (Mt 5-7), nie tylko w błogosławieństwach, w których mowa o „łaknących i pragnących sprawiedliwości” oraz o cierpiących dla niej prześladowanie (Mt 5,6; 5,10)[5]. Jako wyraz wierności Bogu sprawiedliwość staje się podstawą dla rozumienia całej mowy Jezusa. Związek sprawiedliwości z wprowadzaniem królestwa niebieskiego w jednym z komentarzy do Ewangelii św. Mateusza ujęty został następująco: „Jeżeli człowiek kieruje się chęcią realizowania woli Bożej (sprawiedliwości), to niezależnie od tego, czy realizacja ta będzie miała aspekt bierny (ubodzy, smutni, cisi, głodni i spragnieni), czy czynny (miłosierni, czystego serca, wprowadzający, cierpiący) będzie zawsze budowaniem królestwa Bożego, czyli synowską współpracą z Ojcem niebieskim nad dziełem zbawienia człowieka”[6].

Mateusz, który najczęściej (siedem razy) posługuje się terminem dikaiosyne (sprawiedliwość)[7], wskazuje na posłuszeństwo woli Bożej jako na konieczny warunek udoskonalenia ludzkiej sprawiedliwości. Józef, „człowiek sprawiedliwy” (Mt 1,19), chce odesłać Maryję, by nie narazić Jej na zniesławienie, gdy tymczasem Bóg ma dla niego inny plan, a doskonalsza sprawiedliwość Józefa polega właśnie na podporządkowaniu się woli Bożej. Wzorem takiego podporządkowania staje się Jezus Chrystus, którego chrzest nad Jordanem (Mt 3,13-17) oznacza „całkowite poddanie się woli Bożej i spełnienie zamiarów Opatrzności”[8].

Katarzyna Sonnenberg

[

• Wykorzystane grafiki:

  • „Kazanie na Górze” (fot. mozaiki: Andreas Praefcke).