W okresie Adwentu w liturgii Kościoła Katolickiego dominują akcenty związane z oczekiwaniem. Wspólnota wiernych, przygotowując się do uroczystego obchodzenia świąt Wcielenia Boga, jednocześnie wyraża tęsknotę i oczekiwanie na Jego powtórne przyjście – na Paruzję. Dlatego w Liturgii Słowa pojawia się mnóstwo tekstów proroków Starego Testamentu, głównie Izajasza, zapowiadających przyjście Mesjasza, bądź wyrażających silną tęsknotę za Nim. Tak, jak Naród Wybrany oczekiwał na przyjście obiecanego Mesjasza i Jego Królestwo, tak dzisiaj chrześcijanie przygotowują się na triumfalny powrót Jezusa Chrystusa oraz na ostateczne i pełne urzeczywistnienie Królestwa Bożego.

Mądrość Boża

W czasie ostatnich siedmiu dni Adwentu Kościół modli się wielkimi Antyfonami Adwentowymi. Są to Antyfony do Magnificat po nieszporach, obecnie występują również w skróconej wersji we Mszy świętej, jako werset aklamacji przed Ewangelią. Nazywane są antyfonami „O”, bo każda z nich rozpoczyna się wezwaniem Bożego imienia, zaczerpniętego ze Starego Testamentu w formie wołacza. Tradycja przypisuje autorstwo Grzegorzowi Wielkiemu, a obecny ich układ Amalariuszowi z Metzu (IXw.).  Pierwsze litery Antyfon, pomijając”o”, czytane od tyłu tworzą akrostych: „ero cras”, co znaczy „jutro przybędę”.

17 grudnia „O Sapientia”:

O Mądrości, która wyszłaś z ust Najwyższego, Ty obejmujesz wszechświat od końca do końca i wszystkim rządzisz z mocą i słodyczą, przyjdź i naucz nas dróg roztropności.

Motyw Mądrości, która wyszła z ust Najwyższego pojawia się w Księdze Syracha (Syr 24,3). Księgi mądrościowe ukazują Mądrość jako przymiot Boga, przez który Bóg stworzył świat i   zarządza nim z mocą i łagodnością (Mdr 8,1) i który nieustannie świat przenika (Mdr 7, 22–23). Jednak już w tekstach Starego Testamentu ma miejsce personifikacja Mądrości, Mądrość sama wyjaśnia swoje pochodzenie, a także swoją rolę w stworzeniu świata i kierowaniu jego losami:

Pan mnie stworzył jako początek swej mocy, przed dziełami swymi od pradawna. Od wieków zostałam ustanowiona, od początku przed pradziejami ziemi. Przed oceanem zostałam zrodzona, przed źródłami pełnymi wód; zanim góry zostały założone, przed pagórkami zostałam zrodzona. Nim glebę i pola uczynił, przed pierwszymi skibami roli.

Gdy niebo umacniał, z Nim byłam, gdy kreślił sklepienie nad bezmiarem wód; gdy w górze utwierdzał obłoki, gdy źródła wielkiej Otchłani umacniał, gdy morzu ustawiał granice, by wody z brzegów nie wystąpiły; gdy ustalił fundamenty ziemi. I byłam przy Nim mistrzynią, rozkoszą Jego dzień po dniu, cały czas igrając przed Nim. (Prz 8,22-31)

Tradycja chrześcijańska w Mądrości Starego Testamentu rozpoznaje Chrystusa. W Prologu do  Ewangelii św. Jana Boskiemu Logosowi przypisane są cechy Mądrości stwórczej: odwieczne istnienie, preegzystencja, bycie przyczyną wszystkiego – tym, przez co powstał świat; obdarzanie „światłem” i „życiem” rodzaju  ludzkiego, bycie Jednorodzonym Synem Ojca, moc obdarzania ludzi łaską. Podobne treści odnaleźć można w prologu do 1 Listu św. Jana. Podkreślenie roli Drugiej Osoby Boskiej w dziele stworzenia świata ma również miejsce w Listach św. Pawła:

…bo w Nim wszystko zostało stworzone; to, co w niebiosach i to, co na ziemi, byty widzialne i niewidzialne, czy to Trony, czy Panowania, czy Zwierzchności, czy Władze. Wszystko przez Niego i dla Niego zostało stworzone. On jest przed wszystkim i wszystko w Nim ma istnienie. (Kol 1,16-17)

Wielokrotnie i na różne sposoby przemawiał niegdyś Bóg do ojców naszych przez proroków, a w tych ostatecznych dniach przemówił do nas przez Syna. Jego to ustanowił dziedzicem wszystkich rzeczy, przez Niego też stworzył wszechświat. (Hebr 1,3)

W Ewangelii Janowej Chrystus zaprasza na ucztę w sposób przywodzący na myśl Mądrość z Księgi Przysłów:

Chodźcie, nasyćcie się moim chlebem, pijcie wino, które zmieszałam. (Prz 9,1-6)

Ja jestem chlebem życia. Kto do mnie przychodzi, nie będzie łaknął, a kto we mnie wierzy, nigdy pragnął nie będzie. (J 6,35)

Pantokrator – Biblia z Toledo

18 grudnia „O Adonai”

            O Adonai, Wodzu Izraela, Tyś w krzaku gorejącym objawił się Mojżeszowi i na Syjonie dałeś mu Prawo, przyjdź nas wyzwolić swym potężnym ramieniem.

Adonai to używane w Starym Testamencie imię Boga, używane zamiast JHWH lub występujące przed nim. Tłumaczy się je jako „Pan” (Kyrios, Dominus). Ten tytuł pojawia się w Biblii hebrajskiej ponad 300 razy, najczęściej w Księdze Ezechiela, a także u proroka Izajasza i w Księdze Psalmów.

Bóg jako Wódz Izraela kojarzy się przede wszystkim z Księgą Wyjścia, kiedy wyprowadził swój lud z niewoli egipskiej. Przez całą drogę do Ziemi Obiecanej prowadził Izraelitów (A Pan szedł przed nimi w dzień jako słup obłoku, by ich prowadzić drogą, w nocy zaś jako słup ognia, aby im świecić, żeby mogli iść we dnie i w nocy. – Wj 13,21; Wiodłeś swą wiernością lud, który wybawiłeś, prowadziłeś go swą mocą ku swemu świętemu mieszkaniu – Wj 15,13), czuwał nad nimi, ochraniał przed niebezpieczeństwami, przeprowadził przez pustynię oraz, w niezwykle spektakularny i cudowny sposób, przeprawił przez Morze Czerwone, pokonując ostatecznie wojsko faraona. Wcześniej jednak obiecał to wszystko Mojżeszowi, ukazując mu się w krzewie gorejącym i wyjawiając mu swoje imię (Wj 3). Antyfona przywołuje również 20 rozdział Księgi Wyjścia, w którym Pan przekazuje Mojżeszowi tablice zawierające 10 przykazań. Wyciągnięte ramię Pańskie symbolizuje Jego moc i potęgę:

Prawica Twa, Panie, wsławiła się potęgą, Prawica Twa, Panie, starła nieprzyjaciół.

Prawicę swą wyciągnąłeś i pożarła ich ziemia.

Strach i przerażenie owładnęły nimi. Wobec siły ramienia Twego skamienieli… (Wj 15,1-21)

On Egipcjanom pobił pierworodnych,

bo Jego łaska na wieki.

I wyprowadził spośród nich Izraela,

bo Jego łaska na wieki.

Ręką potężną, wyciągniętym ramieniem,

bo Jego łaska na wieki. (Ps 136,10-12)

Prorok Izajasz zapowiedział, że … owego dnia to się stanie: Pan podniesie po raz drugi rękę, aby wykupić Resztę swego ludu, która ocaleje… (Iz 11,11). Proroctwo Izajasza wypełniło się, kiedy Wcielony Bóg – Jezus Chrystus wyciągnął swoje ramiona na Krzyżu, aby wykupić ludzkość z niewoli grzechu i śmierci.

Magdalena Zubrzycka