Przypomnijmy fragment z konstytucji Dei verbum Soboru Watykańskiego II, nr 7:

„Aby Ewangelia była zawsze w swej całości i żywotności w Kościele zachowywana, zostawili Apostołowie biskupów jako następców swoich ‘przekazując im swoje stanowisko nauczycielskie’ (magisterium)”.

Po omówieniu natury Pisma Świętego i Tradycji, wypada teraz odpowiedzieć na pytanie: czym jest Urząd Nauczycielski Kościoła?

Jan van Eyck, „Ołtarz gandawski”, detal: „Papieże i biskupi”

12.1. Urząd Nauczycielski Kościoła to autorytet kolegium biskupów i papieża do autentycznego przedkładania i wyjaśniania depozytu wiary. W najbardziej ścisłym sensie termin „Magisterium”, czyli „Urząd Nauczycielski Kościoła” oznacza więc kolegium biskupów, a więc następców Apostołów, którzy w jedności z następcą św. Piotra – Biskupem Rzymu – posiadają od Boga dany autorytet w przedkładaniu („podawaniu do wierzenia”) i wyjaśnianiu tego, co zostało przekazane jako depositum fidei („depozyt wiary”). Warto jednak zauważyć, że terminem „Magisterium” oznacza się niekiedy różne podmioty:

1. Samego papieża.
2. Papieża razem z biskupami.
3. Tych, którzy nauczają z mandatu biskupa.
4. Instytucje kurii rzymskiej.

12.2. Jak najogólniej określić zadania Magisterium?

Najogólniej rzecz ujmując, zadaniem Magisterium jest służba (ministerium) słowu Bożemu, spisanemu i niespisanemu. Magisterium „nie jest ponad słowem Bożym”[1] i jest wobec słowa Bożego w postawie służebnej. Na czym ta służba polega?

1. Na słuchaniu (audit)[2]. Przy asystencji Ducha Świętego Magisterium wsłuchuje się w słowo Boże. Sobór dodaje, że czyni to „pobożnie” (pie), a więc w duchu czci wobec przekazanego słowa. Praca Magisterium polega więc na nauczaniu „tylko tego, co zostało przekazane”[3]. Magisterium nie tworzy nowych doktryn, nie wymyśla oryginalnych i twórczych rozwiązań w dziedzinie wiary i moralności. Skupia się na tym, co przekazane zostało jako „depozyt wiary”.
2. Na strzeżeniu (custodit)[4]. Magisterium ma dbać, by nic z tego, co zostało przekazane, nie zostało zaniedbane, zmienione, zapomniane, czy zniszczone. Musi więc reagować wtedy, gdy jakieś koncepcje teologiczne naruszają prawdę przekazanego słowa.
3. Na wyjaśnianiu (exponit)[5]. Łacińskie expositio oznacza nie tylko „wyjaśniać”, ale również „oświadczać”, „wykładać”. Magisterium autorytatywnie wyjaśnia i interpretuje to, co zostało przekazane.
4. Na przedstawianiu do wierzenia (proponit)[6]. Obowiązkiem Magisterium jest więc autorytatywne przedkładanie, że jakaś prawda zawiera się lub nie w „depozycie wiary”.

Podając wymienione zadania Magisterium w innej kolejności, można streścić jego służbę następująco:

audit – proponit – custodit – exponit

Mateusz Przanowski OP