Temat Objawienia jest ogromny i wielowątkowy. Zwrócę więc uwagę tylko na kwestie elementarne, bez zrozumienia których nie jest możliwe przedstawienie specyficznych zadań teologii.
4.1. Powróćmy do pojęcia Objawienia Bożego, od którego rozpoczęliśmy to wprowadzenie (zob. 1.1). W jakim stosunku jest to pojęcie do pojęcia Słowa Bożego, o którym ostatnio mówiliśmy? Przedstawię teraz trzy najważniejsze zastosowania terminu „Słowo Boga” w teologii, z których jedno pokrywa się z zastosowaniem terminu „Objawienie”:
4.1.1. Druga Osoba Trójcy Świętej, Boskie Słowo, Logos Przedwieczny (zob. 2.5.1).
4.1.2. Objawienie Boże. Nazywamy niekiedy Objawienie „Słowem Bożym”, chcąc wskazać, że ma ono strukturę słowa, a więc przez nie Bóg komunikuje się z nami, odsłaniając siebie i przekazując informację o fundamentalnym znaczeniu (zob. 1.1).
4.1.3. Pismo Święte. Nazywamy niekiedy Pismo Święte „Słowem Bożym”, ponieważ Bóg jest Jego głównym autorem. Przypomnijmy jeszcze, że nie twierdzimy, że jedynie Pismo Święte jest Słowem Bożym (zob. 2.6).
4.2. Przyjrzyjmy się zatem trzem określeniom Objawienia. Rozpocznijmy od najkrótszego:
4.2.1. Objawienie to locutio Dei attestans, co przetłumaczyć można jako: „autorytatywna Boża mowa”. Bóg wypowiada słowo autorytatywne, to znaczy takie, które należy przyjąć i okazać mu posłuszeństwo.
Giovanni del Biondo, „Wizja św. Benedykta”
4.2.2. Za przykład bardziej rozbudowanej definicji Objawienia niech posłuży definicja o. Reginalda Garrigou-Lagrange OP, jednego z najwybitniejszych neoscholastyków pierwszej połowy XX wieku:
„Objawienie jest wolnym i z istoty swej nadprzyrodzonym działaniem Boga, w którym Bóg, dla doprowadzenia rodzaju ludzkiego do celu nadprzyrodzonego, który polega na widzeniu istoty Bożej, mówiąc do nas przez proroków i ostatecznie przez Chrystusa, ujawnił w sposób tajemniczy misteria nadprzyrodzone i prawdy naturalne religii w taki sposób, by mogły być następnie nieomylnie przedkładane przez Kościół bez jakiejkolwiek zmiany znaczenia, aż do skończenia świata”[1].
Wobec tej i tym podobnych definicji wysuwano zarzut zbytniej koncentracji na przekazaniu ludziom przez Boga pewnych prawd, „danych” o Bogu, bez należytego zwrócenia uwagi na Boże działanie przez cuda, znaki i Jego obecność w Historii Zbawienia. Pozostawmy na boku zasadność tego zarzutu i przejdźmy do nowszych orzeczeń Kościoła na temat Objawienia.
4.2.3. Konstytucja Dei Verbum Soboru Watykańskiego II i Katechizm Kościoła Katolickiego podają elementy, które powinny się znaleźć w definicji Objawienia:
- Obok świadectwa, które Bóg daje o sobie w rzeczach stworzonych, istnieje Objawienie nadprzyrodzone[2].
- Objawianie jest porządkiem poznania, do którego człowiek nie może dojść o własnych siłach, jest także uzdolnieniem człowieka do dania Bogu odpowiedzi miłości, do której sam z siebie człowiek nie byłby zdolny[3].
- Bóg objawia się i udziela człowiekowi (homini Se donat) na mocy swojego wolnego postanowienia[4].
- Bóg objawia swoją tajemnicę (mysterium) i zamysł życzliwości (benevolum consilium), a więc zamysł o zbawieniu człowieka przez Chrystusa[5].
- Motywem Objawienia były dobroć i mądrość Boga[6].
- Celem jest otrzymanie przez człowieka dostępu do Ojca, przez Chrystusa w Duchu Świętym, a więc uczynienie człowieka uczestnikiem Boskiej natury[7].
- Objawienie spełnia się przez wydarzenia i słowa wewnętrznie ze sobą powiązane i wyjaśniające się wzajemnie[8].
- Bóg stopniowo objawia się człowiekowi, zmierzając do punktu kulminacyjnego w Osobie i posłaniu Jezusa Chrystusa. Nazywamy to „pedagogią” Bożą[9].
- Nie należy się spodziewać żadnego nowego publicznego objawienia przed chwalebnym ukazaniem się Pana naszego, Jezusa Chrystusa[10].
- Objawienie zostało już zakończone (completa), nie jest jednak całkowicie wyjaśnione (plene explanata non est). Wyjaśnianie świadectwa Objawienia jest zadaniem wiary[11].
Na podstawie tych stwierdzeń możemy zaproponować następującą definicję Objawienia Bożego:
Objawienie (revelatio) to przekazywane i wyjaśniane w Kościele, wypływające z dobroci i mądrości nadprzyrodzone i wolne działanie Boga Trójjedynego, w którym Bóg – aby uczynić ludzi uczestnikami swojej natury i doprowadzić ich do wspólnoty z sobą w wieczności – przez wydarzenia i słowa stopniowo ukazywał w historii tajemnice swojej natury i zamysłu zbawienia, by ostatecznie odsłonić je i udzielić w Osobie i nauczaniu Jezusa Chrystusa.
Mateusz Przanowski OP
